Odszkodowanie zamiast przywrócenia pracownika do pracy
Na podstawie art. 45 § 2 w związku z art. 56 § 2 kodeksu pracy sąd może nie uwzględnić roszczenia pracownika o przywrócenie do pracy i zasądzić zamiast tego odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy. Może tak postąpić, gdy ustali, że przywrócenie byłoby niemożliwe lub niecelowe.
Zachodzi zatem konieczność udowodnienia przez pracodawcę okoliczności przesądzających o niemożności lub niecelowości przywrócenia do pracy. W konsekwencji samo wdanie się przez pracodawcę w spór sądowy nie jest równoznaczne ze złożeniem wniosku o zasądzenie zamiast przywrócenia do pracy roszczenia alternatywnego w postaci odszkodowania. W związku z tym oprócz okoliczności potwierdzających prawidłowość rozwiązania umowy pracodawca powinien dodatkowo wykazać okoliczności uzasadniające brak celowości przywracania zwolnionego do pracy lub wykazać, że takie przywrócenie byłoby niemożliwe. Bez takiej inicjatywy ze strony pracodawcy sąd nie może samodzielnie poszukiwać podstaw uzasadniających odmowę przywrócenia.
Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 5 sierpnia 2014 roku (I PK 41/14). Pracodawca rozwiązał z pracownikiem umowę bez wypowiedzenia, wskazując jako przyczynę niewykonywanie jego poleceń. Zwolniony odwołał się do sądu, wnosząc o przywrócenie do pracy i zasądzenie wynagrodzenia za czas pozostawania bez zatrudnienia. Sąd rejonowy nie uwzględnił roszczenia o przywrócenie do pracy i zasądził na rzecz pracownika odszkodowanie z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy. Sąd okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i przywrócił zwolnionego do pracy. Uznał, że sąd rejonowy nie ustalił żadnych szczególnych okoliczności, które przesądzałyby o niecelowości przywrócenia. Sprawa trafiła do Sądu Najwyższego, a ten potwierdził słuszność stanowiska Sądu II instancji.